Sợi mưa Kusari-toi – Cách người Nhật tô điểm cho cơn mưa.

Nếu một ngày nào đó bạn dạo bước trên những con phố cổ của Kyoto hay ghé thăm một ngôi đền Thần đạo giữa mùa mưa, rất có thể bạn sẽ bắt gặp hình ảnh những chuỗi sợi dài buông thả từ mái nhà xuống đất, đung đưa nhẹ trong gió. Khi từng hạt mưa rơi, dòng nước len lỏi qua từng mắt xích hay chiếc cốc nhỏ, tạo nên âm thanh róc rách, trong trẻo như tiếng đàn nước. Ở Nhật Bản, người ta gọi chúng là kusari-toi (鎖樋) – “sợi mưa”.

Sợi mưa là gì?

Kusari-toi, hay còn gọi là kusari-doi, trong tiếng Anh thường dịch là rain chain hoặc chain gutter. Đây là một chuỗi dài được gắn vào máng xối trước mái nhà, đóng vai trò dẫn nước mưa từ mái xuống đất hoặc bể chứa. Khác với những ống thoát nước kín đáo, sợi mưa phô bày dòng chảy, biến việc thoát nước thành một trải nghiệm thị giác và thính giác tinh tế.

Hành trình hơn 400 năm

Sợi mưa xuất hiện lần đầu vào thời Azuchi – Momoyama (1558 – 1600), cùng với sự ra đời của kiến trúc Sukiyazukuri dành riêng cho trà thất – nơi diễn ra các nghi thức Trà đạo. Các bậc trà sư thời ấy ưa chuộng vẻ đẹp mộc mạc, giản dị, nên máng xối thường làm từ tre hoặc gỗ, còn sợi mưa lại được bện từ lớp vỏ ngoài cây gai dầu – gọi là shuro-nawa.

Shuro-nawa vận hành như ống dẫn nước nhưng khác biệt ở chỗ không giấu dòng chảy bên trong. Người thưởng trà có thể vừa nhâm nhi chén trà, vừa ngắm từng làn nước trôi mềm mại từ mái xuống sân. Đến nay, sợi mưa shuro-nawa vẫn còn xuất hiện trước lối vào ngôi nhà Hachiroemon Mitsui của gia tộc Mitsui, nay đã được di dời và bảo tồn tại Bảo tàng Edo-Tokyo Tatemono En ở công viên Koganei, Tokyo.

Theo thời gian, cùng sự phát triển của công nghệ, tre và gỗ được thay thế bằng kim loại. Những thiết kế sợi mưa dạng cốc xuất hiện, giúp dẫn nước hiệu quả hơn và dần trở thành lựa chọn phổ biến.

Từ nhà truyền thống đến kiến trúc hiện đại

Ban đầu, sợi mưa chỉ gắn liền với kiến trúc truyền thống Nhật Bản. Nhưng khoảng nửa thế kỷ trở lại đây, chúng bắt đầu xuất hiện trong các công trình mang phong cách phương Tây, thậm chí ở những tòa nhà hiện đại. Nhờ sự đa dạng về kiểu dáng – từ chuỗi mắt xích đơn giản đến những chiếc cốc tinh xảo – sợi mưa đã trở thành một chi tiết trang trí giàu tính cá nhân.

Vẻ đẹp thẩm mỹ và bản nhạc của mưa

Sợi mưa mang lại một cách tiếp cận mới cho việc dẫn nước: tối giản, gọn nhẹ và giàu giá trị nghệ thuật. Với mỗi cơn mưa, chuỗi sợi không chỉ đưa nước từ mái xuống mà còn “biểu diễn” một màn trình diễn nước sống động. Tiếng nước chảy qua từng mắt xích hay gõ nhịp vào cốc kim loại hòa cùng tiếng gió, tạo thành một bản nhạc thiên nhiên.

Tại các đền Thần đạo, khoảnh khắc nhìn ngắm sợi mưa giữa không gian tĩnh lặng, nghe tiếng nước róc rách rơi xuống bệ chứa, người ta dễ có cảm giác như mọi muộn phiền cũng trôi theo dòng chảy ấy.

Khi cơn mưa trở thành một phần của nghệ thuật sống

Với người Nhật, sợi mưa không chỉ là vật dụng dẫn nước mà còn là cầu nối giữa thiên nhiên và kiến trúc, giữa âm thanh và cái đẹp. Nó biến những cơn mưa – vốn thường bị coi là ẩm ướt, u ám – thành một khoảnh khắc để thưởng ngoạn. Biết đâu một ngày, những “sợi mưa” cũng sẽ tìm được chỗ đứng trong những ngôi nhà Việt, để mỗi mùa mưa, ta lại có dịp lắng nghe và nhìn ngắm “bản hòa tấu” của trời đất ngay trước hiên nhà.