Tori no Ichi – Lễ hội Gà trống và niềm tin cầu tài, cầu lộc của người Nhật

Sở Kiều Diệp Saturday, July, 2025

Tokyo, tháng 11 – Mỗi độ thu về, khi lá phong đỏ rực cả núi đồi và không khí se lạnh báo hiệu mùa đông sắp đến, cũng là lúc khắp các ngôi đền tại Tokyo và nhiều địa phương ở Nhật Bản rộn ràng diễn ra Tori no Ichi (酉の市) – một trong những lễ hội mùa thu mang đậm dấu ấn truyền thống, tín ngưỡng và tinh thần cầu may mắn, phúc lộc trong năm mới.

Nguồn gốc và ý nghĩa của ngày Tori

Theo lịch âm của người Nhật, mỗi tháng đều có ba ngày “Dậu” – tương ứng với con giáp thứ 10 trong hệ 12 con giáp. Những ngày này được gọi là Tori no Hi (ngày Gà), và nếu trong tháng có đến ba ngày Dậu, người ta tin rằng đó là năm có nguy cơ xảy ra hỏa hoạn cao. Vào những ngày đặc biệt đó trong tháng 11, lễ hội Tori no Ichi, hay còn gọi là “Chợ Gà trống”, sẽ được tổ chức tại nhiều đền thờ trên khắp Nhật Bản – nổi bật nhất là đền Otori Jinja ở Asakusa, Hanazono Jinja ở Shinjuku, và nhiều đền thờ Thần đạo khác.

Ban đầu, Tori no Ichi là lễ hội nông nghiệp của những người nông dân tổ chức để tạ ơn Thần linh sau một mùa vụ bội thu. Họ dùng gà trống – loài vật linh thiêng trong tín ngưỡng Thần đạo – làm vật tế lễ. Dần dần, lễ hội này trở thành dịp để cầu an, cầu tài và thịnh vượng, đặc biệt phổ biến trong giới thương nhân từ thời kỳ Edo (1603–1868) cho đến ngày nay.

Gà trống – Linh vật gắn với thần thoại và tín ngưỡng Nhật Bản

Trong văn hóa Nhật, gà trống không đơn thuần là vật nuôi mà còn là biểu tượng linh thiêng gắn liền với thần thoại về nữ thần Mặt Trời Amaterasu. Theo truyền thuyết, khi nữ thần lánh vào hang động vì giận dữ, thế gian chìm trong tăm tối. Các vị thần đã cho gà trống cất tiếng gáy để dụ bà bước ra, mang ánh sáng trở lại cho nhân gian. Từ đó, gà trống được xem là sứ giả của ánh sáng, biểu tượng xua đuổi bóng tối, tà khí và rủi ro.

Hình ảnh gà trống đậu trên thanh gỗ trong truyền thuyết cũng chính là nguồn gốc biểu tượng của cổng Torii (鳥居) – chiếc cổng quen thuộc đánh dấu ranh giới giữa thế giới phàm tục và linh thiêng trong Thần đạo Nhật Bản.

Lễ hội Tori no Ichi – Nơi truyền thống và thương mại giao hòa

Ngày nay, Tori no Ichi không chỉ là lễ hội tôn giáo mà còn là một sự kiện thương mại truyền thống độc đáo. Khắp các đền thờ là không khí tưng bừng, nhộn nhịp với các gian hàng ẩm thực truyền thống như bánh dày nướng Kogane, khoai môn hấp Kashira Imo, hay rượu sake ấm nóng. Tuy nhiên, tâm điểm thu hút đông đảo du khách và người dân vẫn là những gian hàng bày bán Kumade (熊手) – những chiếc cào tre may mắn rực rỡ sắc màu và trang trí phong phú.

Kumade – Cây cào tài lộc mang về may mắn

Kumade, theo nghĩa đen là “cái cào gấu”, vốn là nông cụ giúp gom rơm rạ, tượng trưng cho việc “gom tiền tài, lộc phúc” về nhà. Trên Kumade thường gắn đầy đủ các biểu tượng truyền thống cầu may như:

Mặt nạ Otafuku – biểu tượng của niềm vui, hạnh phúc.
Chú mèo thần tài Maneki Neko – gọi mời tài lộc.
Chim hạc Tsuru và rùa Kame – tượng trưng cho trường thọ, bền vững.
Thuyền báu Takara-bune – mang theo 7 vị thần may mắn.
Cùng nhiều thẻ bài ghi lời chúc phúc đức, tài lộc trong năm mới.

Theo truyền thống, người mua Kumade thường sẽ trả giá – không phải để “mặc cả” mà như một nghi thức lấy may. Sang năm sau, họ sẽ đem Kumade cũ đến trả lại đền, và mua một Kumade lớn hơn, biểu tượng cho việc kinh doanh phát đạt và một năm “ăn nên làm ra” hơn năm trước.

Giữ lửa truyền thống giữa lòng Tokyo hiện đại

Trong dòng chảy hiện đại của xã hội Nhật Bản, lễ hội Tori no Ichi vẫn giữ nguyên nét cổ kính, như một nhịp cầu kết nối quá khứ với hiện tại. Không chỉ người dân địa phương mà cả các doanh nhân, nghệ sĩ và du khách quốc tế đều đổ về lễ hội như một nghi thức khởi đầu may mắn trước thềm năm mới.

Nếu có dịp đến Tokyo vào tháng 11, bạn không nên bỏ lỡ cơ hội hòa mình vào bầu không khí rộn ràng, náo nhiệt và linh thiêng của lễ hội Gà trống Tori no Ichi. Đó không chỉ là một sự kiện lễ hội, mà còn là một trải nghiệm văn hóa sâu sắc, nơi người ta tìm thấy niềm tin, hy vọng và khát khao một tương lai tươi sáng hơn.